ΣΧΟΛΙΟ του ΚΓΠ στο [http://www.cine.gr/film.asp?id=701306]
ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (1974)
ΠΛΟΚΗ: Το έργο παρουσιάζει την ζωή και την δράση του ρομαντικού Παύλου Μελά, που μεγαλωμένος σε σπίτι με τα ιδεώδη της απελευθέρωσης της Μακεδονίας, αναλαμβάνει μόνος του και σχεδον χωρίς υποστήριξη από τους κυβερνητικούς κύκλους, να αναπτερώσει το αίσθημα ασφάλειας των χωρικών της Μακεδονίας.
Το 1904, οι ελληνόφρονες ("Πατριαρχικοί") κάτοικοι της Μακεδονίας υφίσταντο τις εγκληματικές ενέργειες των Βούλγαρων κομιτατζήδων, που στηριγμένοι από την δυναμικότητα της Βουλγαρικής Εξαρχίας και την ανοχή των Οθωμανικών Αρχών, είχαν εξαπολύσει πόλεμο προσηλυτισμού στους ελληνόφρονες πληθυσμούς.
Ο Παύλος Μελάς σε 3 παράνομα περάσματα του στην Μακεδονία (συνολικά 52 μέρες) κατόρθωσε να γίνει ήρωας στα μάτια του τοπικού ελληνικού στοιχείου και να τους οργανώσει με όπλα, προμήθειες και πολεμικές αντιπαραθέσεις με το Βουλγάρικο στοιχείο.
Το 1904 ενώ βρισκόταν στην Στάτιστα, "καρφώθηκε" από τον κομιτατζή Μήτρο Βλάχο με γράμμα στο Τουρκικό απόσπασμα, που σκότωσε τον Μελά.

Για να μη γίνει γνωστό ότι ο Μελάς ήταν αξιωματικός του Ελληνικού Στρατου, που θα δημιουργούσε τεράστιο πρόβλημα με την Υψηλή Πύλη, οι σύντροφοι του απόκοψαν το κεφάλι του και το έθαψαν στο Πισοδέρι. Πολύ αργότερα και με ενέργειες του Καστοριάς Γερμανού Καραβασίλη, έγινε εκταφή του σώματος του για να ενταφιαστεί Χριστιανικά μαζί με το κεφάλι του...
ΚΡΙΤΙΚΗ: Ο Παύλος Μελάς διατήρησε ζωντανή την ιδέα της ελληνικής Μακεδονίας και συντέλεσε στην "αφύπνιση" του Ελληνικού Κράτους, στην δυναμική διεκδίκηση της και την τελική ενσωμάτωση της στην Ελλάδα.
Χωρίς τον Μελά και τους άλλους Μακεδονομάχους, η Μακεδονία θα μπορούσε πολύ απερίσκεπτα να είχε χαθεί στον Βουλγάρικο μεγαλοιδεατισμό...
Ο σκηνοθέτης Φίλιππος Φυλακτός έκανε μία εξαιρετική προσπάθεια να αποδώσει την κατάσταση στα ελληνόφρονα χωριά της Μακεδονίας, τις αγριότητες των αντάρτικων ομάδων της εξαρχίας και την φλόγα του αγώνα που ενέπνευσε ο Μελάς (σε πολύ καλή ερμηνεία του Λάκη Κομνηνού).[ΚώσταςΚΓΠ04082018](8/10)